We read and hear about the importance of waking up from our stupor of conditioned existence. It’s most frequently expressed in spiritual circles with a multitude of different flavors, practices and intentions. I find myself in that mix as well; I’d really like to ‘wake up’ and finally see what this world is, who I am, what I am, what does this life really mean, and – most importantly- what is death?
Sometimes, however, I get a shift in perspective and realize that there is more to ‘waking up’ than first meets the eye: staying awake.
We’ve all had many ‘waking up’ instances, some cosmically mind-blowing, others perhaps too subtle to even notice. In therapy it happens all the time, many insights, these ‘a-ha’ moments. In meditation as well, when something just magically loosens its grip or when we really attain emptiness, even for a second. In asana yoga too, when, after months of repetition, the body opens or suddenly there is more strength available – that creates an experience of being in the world that is fresh and may seriously change one’s outlook.
These occurrences come… we get excited (or not)… and then… they go.
Impermanence. Entropy.
Unless we actively work at keeping the insights alive, they will pass, especially if they are very different or even oppositional to our social, cultural or familial conditioning. And then, as we say in Greek “You have created a hole in the water”. Change will only come out of insight if we keep it in our awareness.
For example, say you’ve recognized, through whatever means – therapy, meditation, conversation, reading, etc. – that you have a fear of abandonment. And you’ve seen how this is being played out in your current romantic relationship. You realize that this tendency makes it hard for you to really appreciate the good things you partner is doing. In a sense, you keep asking for more ‘proof’ since the hole of the abandonment fear is so big. Wonderful! You’ve become ‘awakened’ to this part of yourself – and it’s probably a huge one.
Next time you become anxious and ask for more from your partner, you might remember this and back off, appreciating them instead. And maybe the next time too. After that… ?
We need to stay awake, and this is a constant practice. Once we recognize the unhelpful and/or unhealthy parts of us, we need to keep them close, keep our eye on them. It takes time for new patterns to replace the old ones, sometimes years. And we tend to go back into the familiar; the mind is constantly looking for ways to expend as little energy as possible, and that is habit.
This is a form of vigilance, a form of staying awake.
I find that if we can accept and hold these parts of ourselves compassionately, we are more likely to stay awake. Having a fear of abandonment is scary. So there is a part inside that is scared… How many of us beat this part up for existing! We feel ashamed or a failure or criticize ourselves for having such a ‘ridiculous’ fear. We must remember that this is simply the way we adapted as children with the very few resources, experience and brain power we had… these adaptations have saved our emotional lives, allowed us to make sense of our environment and continue to develop. And anyway, it’s there, whether we like it or not. We can befriend it or keep hiding from it.
What ‘weaknesses’ or fears have you recognized in yourself? Can you hold them, give them compassionate space in your life?
If you can, you’re on your way to staying awake. Staying awake means you see your present more clearly, you become an active agent in your life, you choose. This takes courage, perseverance, and it helps if you have company along the way… a partner, friend, therapist, teacher. But most of all it takes commitment. Commitment to continue being awake.
The art used here is by the amazing Colombian artist Sako Asko. Look here for more.
Διαβάζουμε και ακούμε για τη σημαντικότητα της αφύπνισης από τον επίκτητο, προβλέψιμο υπαρξιακό ύπνο. Σε πνευματικούς κύκλους εκφράζεται ποικιλόμορφος και με διαφορετική γεύση ανάλογα την πρακτική και την πρόθεση της κάθε προσέγγισης. Βρίσκομαι και εγώ σε τέτοια αναζήτηση, Πολύ θα ήθελα να ‘ξυπνήσω’ και να δω/γνωρίσω επιτέλους, τι είναι αυτός ο κόσμος, αυτή η ζωή, τι είμαι εγώ, ποιο είναι το νόημα της ύπαρξης – και κυρίως – του θανάτου;
Μερικές φορές όμως, αλλάζω οπτική και αντιλαμβάνομαι ότι το να ‘ξυπνήσω’ περιλαμβάνει και άλλη μια διάσταση: του να παραμείνω ξύπνια.
Όλοι έχουμε βιώσει καταστάσεις αφύπνισης, κάποιες είναι σχεδόν ψυχεδελικές, άλλες είναι τόσο ήπιες που μπορεί και να μην τις πάρουμε χαμπάρι. Είναι πολύ συνηθισμένες στη θεραπεία (όχι οι ψυχεδελικές!) – ξαφνικά ξεκαθαρίζει το τοπίο σε σχέση με κάποιο θέμα, ή διαλύεται η νοερή ομίχλη. Και στον διαλογισμό, όταν ξαφνικά μαλακώνει το νοητικό σφίξιμο ή καταφέρνουμε να αγγίξουμε την κενότητα έστω για ένα δευτερόλεπτο. Στις ασκήσεις της yoga επίσης, όταν, ύστερα από μήνες επανάληψης, το σώμα ανοίγει ή αλλάξει, προσφέροντας μια εντελώς καινούργια εμπειρία που μπορεί να έχει σημαντική επίπτωση στην οπτική μας.
Αυτές οι περιπτώσεις έρχονται… και χαιρόμαστε (ή όχι)… και μετά… φεύγουν.
Παροδικότητα. Εντροπία.
Εκτός αν δεσμευτούμε ενεργά να κρατάμε αυτές τις συνειδητοποιήσεις/αφυπνίσεις ζωντανές, απλά θα περάσουν, ειδικά αν διαφέρουν οι είναι αντίθετες από τις νόρμες της κοινωνίας, κουλτούρας και οικογένειας μας. Και τότε, έχουμε κάνει μια τρύπα στο νερό. Η αλλαγή της αφύπνισης παραμένει μόνο αν κρατάμε στην επίγνωση μας.
Για παράδειγμα, πες ότι έχεις αναγνωρίσει, με κάποιον τρόπο – θεραπεία, διαλογισμό, συζητήσεις, διάβασμα, κλπ – ότι έχεις ενδόμυχα φοβάσαι την εγκατάλειψη. Και πες ότι έχεις δει και τον τρόπο που παρουσιάζεται αυτός ο φόβος στην τωρινή σου σχέση. Αντιλαμβάνεσαι ότι αυτή σου η τάση σου δυσκολεύει το να μπορέσεις να εκτιμήσεις τα καλά που σου δίνει η/ο σύντροφος. Συνεχίζει λοιπόν να ζητάς περισσότερες αποδείξεις, με το παράπονο ότι δεν σου δίνει αρκετή σημασία ή αγάπη (και εδώ εννοείται ότι αναγνωρίζεις – στις διαυγές σου στιγμές – ότι αυτό δεν είναι αλήθεια). Προσπαθείς να γεμίσεις με αυτόν τον τρόπο την τρύπα που ανοίγει ο φόβος της εγκατάλειψης. Υπέροχα! Συγχαρητήρια – πραγματικά – που το αντιλήφθηκες. Έχεις ‘αφυπνιστεί’ σε αυτό σου το κομμάτι – και είναι θεμελιακό για τη σχέση σου.
Την επόμενη φορά, λοιπόν, που θα νιώσεις αυτή την ανασφάλεια θα θυμηθείς ότι έχεις αναγνωρίσει τον ουσιαστικό σχεσιακό φόβο σου, και έτσι αντί να απαιτήσεις παραπάνω προσοχή, να κάνεις μια παύση να εκτιμήσεις όλα αυτά που σου δίνει. Και ίσως το καταφέρεις και την επόμενη φορά. Όμως μετά…;
Χρειάζεται να παραμείνουμε ξύπνιοι, αφυπνισμένοι, και αυτή είναι μια αδιάλειπτη διαδικασία. Αφού αναγνωρίσουμε τα ανθυγιεινά ή δυσλειτουργικά κομμάτια μας, είναι καλό να τα κρατάμε κοντά, να τα έχουμε υπόψη. Χρειάζεται χρόνο η μετατροπή από παλιά μοτίβα σε καινούργια, ίσως χρόνια. Η φυσική μας τάση είναι να παρασυρόμαστε στη συνήθεια, αφού ο νους πάντα ψάχνει την εύκολη λύση, που θα απαιτήσει λιγότερη ενέργεια.
Είναι μια μορφή επαγρύπνησης, παρατεταμένης αφύπνισης.
Η εμπειρία μου λέει ότι αν καταφέρουμε να περιέχουμε αυτά τα κομμάτια μας με συμπόνια και αποδοχή, μπορούμε να παραμείνουμε αφυπνισμένοι ώστε να μην παρασυρόμαστε στην δύναμη της συνήθειας. Ο φόβος της εγκατάλειψης είναι όντως τρομακτικός, και υπάρχει ένα κομμάτι μου που φοβάται πραγματικά… Και πόσοι από εμάς τιμωρούμε αυτά μας τα κομμάτια! Ντρεπόμαστε που τα έχουμε, νιώθουμε ότι είμαστε αποτυχημένοι, επικρίνουμε τους εαυτούς μας που έχουμε τόσο ‘ηλίθιες φοβίες’. Χρειάζεται να θυμόμαστε ότι αυτός είναι απλά ο τρόπος που προσαρμοστήκαμε στο περιβάλλον μας ως παιδιά, με τις περιορισμένες δυνάμεις και νοητικές δυνατότητες της τότε ηλικίας… αυτή η προσαρμογή ήταν που μας έσωσε από συναισθηματική ανασφάλεια, μας βοήθησε να σηματοδοτούμε αυτά που βιώναμε και να συνεχίζουμε να αναπτυσσόμαστε. Και, στην τελική, υπάρχει τώρα, είτε μας αρέσει είτε όχι. Μπορούμε ή να συμφιλιωθούμε ή να συνεχίσουμε να κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλο μας.
Ποιες δικές σου αδυναμίες ή φόβους έχεις αναγνωρίσει; Μπορείς να τις αποδεχτείς; Να τις περιέχεις με κατανόηση και συμπόνια;
Αν μπορείς, τότε είσαι στο μονοπάτι της σταθερής αφύπνισης. Το να είμαστε ξύπνιοι σημαίνει να βλέπουμε καθαρό το παρόν και να γινόμαστε ενεργοί στη ζωή που επιλέγουμε. Αυτή η διαδικασία απαιτεί θάρρος, επιμονή, και σίγουρα είναι καλύτερα με παρέα… η/ο σύντροφος, κάποια φίλη/ος, θεραπεύτρια/της, δασκάλα/λος. Όμως, κυρίως, απαιτεί δική σου δέσμευση στον εαυτό σου, δέσμευση στη δική σου αφύπνιση.
Οι εικόνες είναι του Κολομβιανού καλλιτέχνη Sako Asko. Δείτε περισσότερα ανατριχιαστικά αριστουργήματα εδώ.
